Termin „praefatio” („prae” – przed, wobec; „for”, „fari” – mówić) można rozumieć jako modlitwę, wypowiadaną PRZED rozpoczęciem kolejnej czynności liturgicznej, jak i jako mowę wypowiadaną WOBEC zgromadzonych. W prefacji wyróżnia się kilka części: dialog wprowadzający, formułę wstępną, tzw. embolizm, formułę końcową oraz konkluzję.
Modlitwę eucharystyczną rozpoczyna dialog wprowadzający, różniący się od pozostałych wezwań. Chodzi o podkreślenie szczególnego znaczenia Modlitwy Eucharystycznej. Warto zwrócić uwagę na to, że dialog: „Pan z wami – I z duchem twoim” nie jest tylko życzeniem, aby Pan stanął pośród nas, ale potwierdzeniem jego OBIEKTYWNEJ obecności wśród nas. Z kolei w wezwaniu: „W górę serca – Wznosimy je do Pana” chodzi o wzniesienie się ponad zmysły i naturę, w wolności od przywiązań materialnych i rzeczy stworzonych, aby wejść w świat nadprzyrodzonej wymiany darów. „Wznoszenie serca” do Boga oznacza również walkę duchową o gruntowną przemianę serca, by było ono coraz bardziej poddane Chrystusowi.
Kolejny dialog, jaki słyszymy, to: „Dzięki składajmy Panu, Bogu naszemu – Godne to i sprawiedliwe”. Korzeni motywu uwielbienia Boga i dziękczynienia należy szukać w tradycji żydowskiej, która posługiwała się pojęciem berakoth, oznaczającym formuły błogosławienia i wielbienia Boga oraz poświęcania Jego chwale całego świata i wszystkich przejawów ludzkiego życia. W sposób szczególny pamięć o dziełach Boga ożywała w liturgii żydowskiej w corocznej celebracji uczty paschalnej, na zakończenie której wypowiadano bądź wyśpiewywano wielką modlitwę błogosławieństwa i dziękczynienia (berakah). Ale, jak wiemy, Eucharystia jest Nową Paschą, w której swój szczyt i absolutną skuteczność osiągają poprzedzające ją znaki, modlitwy dziękczynne i wszelkie uwielbienie, bo Tym, który ich dokonuje jest sam Chrystus Pan. Określenie „godne to i sprawiedliwe” pochodzi natomiast z kultury helleńskiej i oznacza potwierdzenie podjętych decyzji. „Godne to” potwierdza wartość moralną tego aktu, a formuła „sprawiedliwe” – aspekt prawny.
W formule wstępnej podkreślona jest z kolei powszechność dziękczynienia, składanego „zawsze i wszędzie” Ojcu przez pośrednictwo naszego Pana Jezusa Chrystusa. Cały kosmos ogarnięty jest więc modlitwą Chrystusa i Kościoła.
Kolejnym elementem Modlitwy Eucharystycznej jest tzw. embolizm prefacyjny. To zmienny tekst, związany z treścią danego dnia. Konkretyzuje on motyw dziękczynienia, osadzając go w Biblii, w tekstach Ojców Kościoła i dogmatycznych opisach danego święta, np. „On to po swoim zmartwychwstaniu jawnie się ukazał wszystkim swoim uczniom i na ich oczach wzniósł się do nieba, aby dać nam udział w swoim Bóstwie”.
Formuła końcowa występuje w pięciu wersjach: „Przez Chrystusa naszego Pana, któremu właściwie, słusznie…”, „Przez Chrystusa, którego wielbią…”, „Przez Chrystusa, przez którego…”, „przeto”,
„dlatego”. Formuła końcowa ukazuje zasięg uwielbienia i dziękczynienia Kościoła, w którym uczestniczą również aniołowie i wszyscy święci. Widać więc, że miłość Chrystusa otwiera niebiosa i jednoczy w zbawczym działaniu cały Kościół – ten pielgrzymujący i ten triumfujący.
S. Marzena Władowska CHR, „Posłaniec św. Antoniego” 2(2017)
Dodaj komentarz